Pierwsze lata życia dziecka są szczególnie ważne dla jego rozwoju, ponieważ to właśnie w tym okresie nasz mózg charakteryzuje się, tak zwaną, największą plastycznością. Umożliwia to sprawniejsze i skuteczniejsze przyswajanie nowych umiejętności, a także łatwiejszą ich generalizację, czyli przeniesienie na inne osoby bądź środowisko. Zadaniem dorosłych osób z otoczenia małego człowieka, jest tworzenie takich warunków, aby miał on możliwość jak najpełniej wykorzystać swój potencjał rozwojowy. Dlatego, jeżeli u dziecka zdiagnozowano niepełnosprawność, bądź jest ono niepełnosprawnością zagrożone (np. z powodu wcześniactwa, problemów okołoporodowych, opóźnionego rozwoju psychoruchowego itp.) konieczne jest jak najszybsze podjęcie działań, które pomogą mu pokonać trudności dotyczące funkcjonowania w społeczeństwie, poznawania świata oraz osiągania samodzielności. Dzieci, na wczesnym etapie rozwoju, uczą się znacznie szybciej, są bardziej podatne na terapię, czynią szybsze postępy, co daje szansę na ograniczenie bądź zahamowanie występowania kolejnych niekorzystnych zmian. Nawet jeżeli nie jest możliwe wyeliminowanie niepełnosprawności, istnieje duża szansa na złagodzenie jej skutków, a w efekcie poprawę jakości funkcjonowania dziecka.
Czym właściwie jest wczesne wspomaganie rozwoju dziecka (WWRD)? To wielokierunkowe, kompleksowe, intensywne działania, których celem jest pobudzanie i stymulowanie psychoruchowego i społecznego rozwoju dziecka od chwili wykrycia pierwszych sygnałów nieprawidłowego funkcjonowania do momentu podjęcia nauki w szkole. Istotą wczesnego wspomagania rozwoju jest:
- jak najwcześniejsze wykrycie i zlikwidowanie bądź korygowanie zaobserwowanych u dziecka nieprawidłowości w rozwoju oraz odpowiednie dobranie ćwiczeń do jego indywidualnych potrzeb;
- wsparcie rodziców w odnalezieniu się w nowej rzeczywistości, podniesienie poziomu samooceny oraz nauczenie spostrzegania u własnego dziecka mocnych stron;
- opracowanie diagnozy umiejętności funkcjonalnych (czyli tego, co dziecko już potrafi, a z czym ma trudności);
- opracowanie oraz wdrożenie wieloprofilowego programu terapeutycznego, dostosowanego do możliwości dziecka oraz warunków środowiskowych.
Wczesnym wspomaganiem rozwoju dziecka może zostać objęte każde dziecko, od chwili wykrycia niepełnosprawności do momentu podjęcia nauki w szkole. Aby jednak mogło realizować zajęcia z zakresu WWRD, rodzic powinien zgłosić się do poradni psychologiczno-pedagogicznej w swojej gminie bądź mieście (nie jest tu wymagane skierowanie!). Wówczas, zatrudnieni tam specjaliści, obserwują dziecko i dokonują diagnozy pod kątem rozwoju psychoruchowego oraz szczegółowej diagnozy funkcjonalnej. Na podstawie wyników diagnozy, dziecko otrzymuje (bądź nie) kwalifikację do zajęć (opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka). Z wyżej wspomnianą opinią rodzic powinien zgłosić się do placówki realizującej WWRD. Mogą to być m.in. publiczne i niepubliczne poradnie psychologiczno – pedagogiczne, przedszkola, szkoły czy specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze. Zajęcia w ramach wczesnego wspomagania rozwoju dziecka realizowane są, w zależności od potrzeb i możliwości psychofizycznych dziecka, w wymiarze od 4 do 8 godzin miesięcznie.
Niezwykle istotną kwestią, dotyczącą wczesnego wspomagania rozwoju, jest także idea ścisłej współpracy między terapeutami, a rodzicami/prawnymi opiekunami dziecka. To rodzice poświęcają dziecku najwięcej czasu i doskonale znają jego aktywność, potrafią intuicyjnie odbierać sygnały od niego płynące i adekwatnie je interpretować. Wykonują czynności pielęgnacyjne, które są samoistną stymulacją. Rodzice bardzo często czują się osobami niekompetentnymi, nie wiedzą w jaki sposób mogą radzić sobie w nowej rzeczywistości, stąd oczekują od specjalistów (lekarzy, psychologów, pedagogów) szeregu wskazówek. Jednak proces usprawniania dziecka polega na szeroko rozumianej współpracy między rodzicami a terapeutami. Zadaniem zespołu WWRD (w skład którego wchodzi pedagog, psycholog, logopeda i inni specjaliści, w zależności od potrzeb, np. fizjoterapeuta) jest przekazanie rodzicom informacji dotyczących tego, w jaki sposób pracować z dzieckiem w domu, w sytuacjach codziennych i naturalnych. Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka umożliwia takową współpracę, dlatego skierowane jest w pierwszej kolejności do rodziców, którzy są zaniepokojeni przebiegiem rozwoju swojego dziecka. Ukształtowanie cech wymienionych powyżej, w relacji rodzic-terapeuta, jest gwarancją dobrej współpracy oraz zrozumienia, co z kolei stanowi podstawę poprawnego przebiegu procesu usprawniania rozwoju dziecka zarówno na wczesnym etapie jak i w późniejszych latach.
Autor: Daria Kalinowska
