CO TO JEST ZAZDROŚĆ?
Problemy w zawiązku – skontaktuj się z nami 578 604 204
Zazdrość często uznawana jest jako niebezpieczna namiętność. Niezależnie od tego czy rozpatrujemy ją w kontekście pozytywnym czy negatywnym, uczucie zazdrości związane jest nieustannie z uczuciem miłości. Samo uczucie zazdrości nie musi zawsze wiązać się z miłością, jednakże najczęściej jego budująca i równocześnie niszcząca siła objawia się wtedy najmocniej. Próbując określić, czym jest zazdrość można ją zdefiniować jako „uczucie niezadowolenia, objawiające się jako lęk przed utratą partnera lub jako uczucie dyskomfortu spowodowane rzeczywistym lub wyobrażonym doświadczeniem, które jest udziałem partnera lub osoby trzeciej” (Clinton, Smith, 1977).
Zazdrość określana jest również jako: „stan emocjonalny klasyfikowany jako szczególny rodzaj niepokoju, o którym zakłada się, że wywodzi się z braku poczucia pewności, co do uczuć kochanej osoby; zazdrość skierowana jest na osoby trzecie, rywala spostrzeganego, jako ktoś, kto odbiera uczucia obiektu miłości”. Wymienione dwa aspekty, czyli zagrożenie utraty partnera i udział osób trzecich w realnych sytuacjach często określane są jako „wieczny trójkąt”, który tworzą partnerzy i rywal(ka). Sama zazdrość nie jest postrzegana jedynie jako niszcząca siła. W innym kontekście zazdrość należy rozpatrywać jako mechanizm zapobiegający potencjalnej zdradzie albo utracie partnera. Zazdrość może także przybierać formę chorobliwego stanu zwaną zespołem Otella i w takim przypadku prowadzić do przemocy fizycznej a nawet zabójstwa. W wielu przypadkach niebezpieczeństwa utraty partnera, działania podejmowane przez tego drugiego nie wynikają ze świadomego analizowania uczucia zazdrości, ale odwrotnie, z nieświadomego uczucia zazdrości, stąd często mówi się o zazdrości jako „ślepej namiętności”.
Zazdrość należy postrzegać jako mechanizm zapobiegający ewentualnej zdradzie a z drugiej strony jako działania podsycające miłość. W takim przypadku jest to działanie pro aktywne, będące przeciwwagą do zaufania będącego podstawą związku partnerskiego. Z drugiej strony mamy zachowania związane z uczuciem zazdrości spowodowane już zaistniałym zdarzeniem zdrady i reakcjami z nimi związanymi.
Psychologowie zauważyli, że pary nieokazujące sobie zazdrości rozchodzą się znacznie częściej niż pary zazdrosne. Z drugiej strony w wielu związkach uczucie zazdrości stanowi problem sam w sobie w relacjach pomiędzy partnerami.
Zazdrość jest swoistego rodzaju paradoksem polegającym na tym, że wypływa ona z głębokiej i prawdziwej miłości, a równocześnie może rozbić najbardziej harmonijny związek.
Niezależnie jak spojrzymy na zazdrość czy to jako na mechanizm obronny czy jako „kwas” niszczący związek należy zastanowić się nad tym, jakie sytuacje wywołuje uczucie zazdrości i o jakim poziomie. Nie u każdej osoby ta sama sytuacja wzbudzi uczucie zazdrości i o takiej samej sile. Różnice w postrzeganiu tych samych sytuacji jako źródeł zazdrości wynikają w wielu przypadkach z różnicy płci i ewolucyjnego konfliktu między płciami. Podstawową przyczyną konfliktu jest odmienność strategii seksualnych stosowanych przez kobiety i mężczyzn. Spowodowane jest to indywidualnymi różnicami w stosowaniu strategii a tym samym doprowadza do stanu, że napotykają one trudności w realizowaniu własnych celów.
RÓŻNE OBLICZA ZAZDROŚCI U KOBIET I U MĘŻCZYZN
Uczucie zazdrości wprowadza zamęt w nasze postrzeganie partnera i doprowadza do skrajnie odmiennych odczuć w stosunku do niego. Ciągły stan spowodowany rzeczywistymi sytuacjami lub wyobrażonym postępowaniem partnera, doprowadzić może do stanu, w którym przyjmujemy ambiwalentny do niego stosunek. Z jednej strony kocham, a z drugiej nienawidzę za to, co mi robi. Same dwie różne opinie na to samo zdarzenie mogą już się przekształcać w ambiwalencję. Często takie podejście powoduje bardzo duże problemy w związku, co w ostateczności doprowadzić może do jego rozpadu. W zależności od określonej fazy relacji heteroseksualnej (namiętność / intymność / zaangażowanie) odczuwana zazdrość o partnera może przybierać różny poziom a w ostateczności doprowadzić do zdrady, czy to emocjonalnej czy seksualnej. Niezależnie z różnic wynikających z faktu bycia kobietą i mężczyzną wszyscy odczuwamy zazdrość w mniejszym lub większym stopniu. Są oczywiście punkty wspólne i dla mężczyzn i kobiet. Interesujący jest też fakt czy odczuwany poziom zazdrości zależy także od czasu trwania związku i od tego, co jest źródłem zazdrości.
Z punktu widzenia różnic pomiędzy płciami silniejszą a wręcz obsesyjną zazdrość przypisuje się częściej mężczyznom niż kobietom. Często ma to podłoże ewolucyjne związane z wydaniem na świat potomstwa. Zazdrość w tym przypadku przybiera rolę mechanizmu obronnego, choć zachowania partnerów, które im towarzyszą mogą przybierać czasami tragiczny finał. Podłoże konfliktów oczywiście może być różne i nie dotykać tak ważnych aspektów jak zapewnienie sobie przez partnera faktu, że dzieci, które urodzi jego partnerka będą na pewno posiadały jego materiał genetyczny. Większość partnerów w „aktach scen zazdrości” nie zdaje sobie sprawy z tego, że ich działania mogą nawet być niezależne od nich. Oczywiście często zachowania partnera pod wpływem uczucia zazdrości są bardziej spektakularne niż kobiet. Zazdrości zawsze towarzyszy zespół różnych uczuć od poniżenia po żałość czy nienawiść. Ten stały konflikt wynikający z odmienności strategii kobiet i mężczyzn zaognia się w przypadku, gdy „staną one naprzeciw siebie”. Gdy kobieta szuka stałego związku i zaangażowania, mężczyzna może w tym momencie szukać tylko przelotnej znajomości na podłożu seksualnym. Może oczywiście być także odwrotnie. Zazdrość jako mechanizm regulujący w takich przypadkach w związku partnerskim działa jako mechanizm regulujący. Gdy partner ogląda się za innymi kobietami, partnerka wzbudzając zazdrość u swojego partnera przypomina mu o tym, że jest atrakcyjna a on przyzwyczaił się do oczywistego faktu, że ona jest piękna. Efekt jest taki, że zamiast tracić kobieta zyskuje większe zaangażowanie emocjonalne mężczyzny oceniając je po sile jego reakcji.
Po drugiej stronie mamy przesadną zazdrość i w tym przypadku zamiast wzmacniać związek często jest ona powodem jego rozpadu. Zbytnia podejrzliwość wobec partnera, nękanie go urojonymi wyobrażeniami zdrady powodują, że druga osoba jest ciągle atakowana ze strony swojego partnera, co w efekcie prowadzi do pogorszenia kondycji związku.
DYNAMIKA ZWIĄZKU A ZAZDROŚĆ
Każdy związek podlega zmianom. Mówimy wtedy o dynamice związku. Wyróżnia się następujące fazy związku: zakochanie, romantyczne początki, związek kompletny, związek przyjacielski, związek pusty. W każdej z faz związku udział mają takie składniki jak namiętność, intymność i zaangażowanie. Namiętność budzi się najszybciej, także najszybciej osiąga maksimum a jej udział spada w ogólnym udziale w związku. Intymność rozumiana jako wzajemne dzielenie się wszystkimi swoimi sprawami i problemami. Budzi się podobnie od samego początku związki, ale jej udział stopniowo wzrasta i po osiągnięciu maksimum tylko nieznacznie spada. Ostatni z składników to zaangażowanie, które rozpoczyna się od samego początku związku natomiast po osiągnięciu maksimum pozostaje na tym samym poziomie do jego końca. Wszystkie trzy składniki osiągają odpowiedni próg intensywności i w momencie, gdy ich udział jest pełny mówimy wówczas o związku kompletnym. Oczywiście na każdym etapie związku, partnerzy mogą odczuwać różny poziom zazdrości.
Edyta Aktepe „Siła i zakres zazdrości o partnera a faza związku i forma ambiwalentnego seksizmu”.
